Từ khoảng cuối 2023 đến nay, thông tin về các vụ cháy tàu nở rộ trên báo chí, chẳng hạn như các vụ:

Ngày 4 tháng 2/2023, tàu AH SHIN chở hơn 4.500 ôtô trên hải trình từ Hàn Quốc đi Singapore bị cháy tại khu vực vùng biển Bình Thuận. Sau 6 ngày, hỏa hoạn trên AH SHIN đã được khống chế hoàn toàn, đang neo cách TP Vũng Tàu hơn 18 km. Thủy thủ đoàn 21 người đều mang quốc tịch Nga vẫn an toàn. Tàu AH SHIN treo cờ Panama, rời cảng Incheon, Hàn Quốc hôm 28/1 chở ôtô mới và cũ đến Singapore. Hỏa hoạn trên tàu xảy ra ở tầng số 8, 9 và 10. Theo đánh giá của lực lượng cứu hộ, đám cháy bùng lên mạnh nhất ở khu vực giữa khoang phía sau tầng 8. Tại thời điểm kiểm tra không còn ghi nhận cháy, song để đảm bảo an toàn, phòng ngừa cháy trở lại, nhà chức trách Việt Nam đề nghị thuyền trưởng không người thiếu thiết bị bảo hộ chống độc vào hầm hàng; không mở các khoang ở khu vực cháy,...

Lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH kiểm tra, trinh sát nắm tình hình các tầng hầm đám cháy đã được dập tắt
trên tàu AH SHIN

Ngày 8/8/2025, tàu GT Unity (quốc tịch Việt Nam, trọng tải 7.631 tấn) bị cháy kho điện tại vị trí 07-09N; 107-29E (cách Nam Đông Nam Côn Đảo khoảng 104 hải lý, cách Nam Đông Nam mũi Vũng Tàu khoảng 191 hải lý). Tàu GT Unity chở 3.872 tấn dầu thô FO hành trình từ Malaysia về Dung Quất. Theo đó khi vụ cháy xảy ra 16/20 thuyền viên trên tàu đã rời tàu. Cảnh sát biển và các lực lượng liên quan tổ chức phối hợp tìm kiếm cứu nạn, liên lạc với tàu Androusa yêu cầu quay lại hỗ trợ tàu bị nạn. Tàu Androusa đã tiếp cận tàu bị nạn và đã cứu được toàn bộ 20 thuyền viên của tàu GT Unity bị cháy. Nguyên nhân ban đầu vụ cháy trên tàu được xác định do chập điện. Khi vào kho làm việc, một thợ điện phát hiện cháy nổ và bị chấn thương, được đưa lên khu vực y tế trên tàu sơ cứu. Các thuyền viên cùng thuyền phó triển khai chữa cháy nhưng lửa lan nhanh, khói đen dày đặc khiến không thể tiếp cận. Khi máy trưởng phát hiện khói lan xuống buồng máy, thuyền trưởng quyết định xả hệ thống khí CO₂ cố định và ra lệnh cho toàn bộ thuyền viên rời tàu.

Lực lượng làm nhiệm vụ trên tàu KN 210 đang phun nước chữa cháy tàu GT UNITY

Không riêng những tàu vận tải lớn trên biển bị cháy mà những tàu nhỏ hơn chạy ven biển Việt Nam cũng bị cháy tương tự. Điển hình là ngày 12/7/2025, tại phía Tây Bắc Hòn Bằng thuộc Đảo Mê xảy ra vụ cháy tàu Phương Nam 68 số hiệu V26-01079 do ông Hồng Mạnh Bình, sinh năm 1970, ở phường Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hóa làm dịch vụ cung cấp nước ngọt cho các tàu hoạt động trên khu vực biển Nghi Sơn. Khi sự việc xảy ra Ban Chỉ huy Biên phòng cửa khẩu cảng Nghi Sơn và Hải đội 2 Biên phòng Thanh Hóa đã thông báo cho các phương tiện hoạt động gần nơi xảy ra tàu cháy, tìm cách hỗ trợ cứu người gặp nạn và chữa cháy. Cảng vụ Hàng hải Thanh Hóa điều động tàu Hoa Tiêu, Hải đội 2 Biên phòng điều 1 tàu của đơn vị tiếp cận được tàu bị nạn, nhanh chóng triển khai các phương án dập lửa chữa cháy và hỗ trợ đưa những người bị thương đi cấp cứu. Đến 13 giờ 30 phút cùng ngày đám cháy được dập tắt. Vụ hỏa hoạn làm tàu Phương Nam 68 bị thủng khoang máy và nhiều tài sản trên tàu hư hại, Vụ cháy làm 2 người trên tàu bị bỏng và 3 người trên tàu cá TH–90919-TS bị bỏng phải đi cấp cứu. Nguyên nhân ban đầu được xác định, trong quá trình tàu Phương Nam 68 bơm nước cho tàu cá TH-90919-TS, máy bơm xảy ra chập điện gây cháy lan trên tàu và làm các thuyền viên trên bị bỏng.

Cán bộ, chiến sĩ Biên phòng tỉnh Thanh Hóa dùng máy bơm công suất lớn chữa cháy tàu Phương Nam 68. Ảnh: qdnd.vn

Những thiệt hại về tài sản trong các cháy tàu ở trên chỉ là những ví dụ rất nhỏ trong nhiều vụ cháy tàu khác ở Việt Nam và thế giới. Khi những vụ cháy tàu có dấu hiệu gia tăng như hiện nay thì việc phòng chống cháy nổ trên tàu là một vấn đề đáng báo động và đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong ngành hàng hải, nhằm đảm bảo an toàn cho cả thuyền viên và hàng hóa trong suốt hành trình.  

Môi trường trên tàu chứa đựng nhiều yếu tố tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ như nhiên liệu, hệ thống điện và các vật liệu dễ cháy, vì vậy việc trang bị kiến thức cơ bản về phòng chống cháy nổ là điều không thể thiếu đối với mỗi thuyền viên.

Theo nhiều tài liệu, nguyên nhân chính dẫn đến cháy nổ trên tàu gồm:

• Sự cố hệ thống điện: Đường dây điện, hệ thống điện chiếu sáng và động cơ không được bảo trì đúng cách có thể tạo ra tia lửa và gây cháy khi tiếp xúc với vật liệu dễ cháy.
• Rò rỉ nhiên liệu: Nhiên liệu như dầu diesel, dầu nặng hoặc khí gas bị rò rỉ trong không gian kín có thể dẫn đến cháy nổ khi gặp tia lửa hoặc nhiệt độ cao từ động cơ hoặc hệ thống xả thải.
• Ma sát cơ học: Các bộ phận cơ khí trên tàu nếu không được bôi trơn hoặc bảo dưỡng đúng cách có thể gây ma sát và phát nhiệt, gây cháy nổ trong trường hợp tiếp xúc với nhiên liệu hoặc dầu mỡ.
• Hỏa hoạn trong khu vực bếp: Khu vực nhà bếp với bếp gas, dầu mỡ và thiết bị nấu nướng là một trong những điểm có nguy cơ cao xảy ra hỏa hoạn nếu không tuân thủ quy tắc an toàn.
• Thiếu hiểu biết và thao tác không an toàn: Những lỗi do con người gây ra, như không tuân thủ quy trình an toàn, hút thuốc ở khu vực cấm hoặc thao tác sai quy định với các thiết bị dễ cháy nổ, cũng là một nguyên nhân phổ biến.

Một số biện pháp phòng chống cháy nổ được phổ biến thường xuyên là: Kiếm tra và bảo dưỡng hệ thống PCCC thường xuyên; Bảo quản và xử lí chất lỏng và khí dễ cháy đúng cách; Duy trì vệ sin hvaf thông gió cho các khu vực trên tàu; đào tạo và tổ chức diễn tập phòng cháy chữa cháy; Tăng cường hệ thống báo cháy và cảnh báo khẩn cấp và cuối cùng làKiểm soát chặt chẽ các hoạt động có nguy cơ cao

Nhà nước Việt Nam đã ban hành khung pháp lý quy định về Phòng cháy chữa cháy trên tàu thủy như Luật Phòng cháy chữa cháy 2001, Nghị định 136/2020/NĐ-CP và các quy chuẩn, thông tư chuyên ngành, trong đó quy định về trang bị phương tiện, bố trí họng chữa cháy, vòi rồng, lăng phun quy định về PCCC cho từng loại tàu và khoa hàng hóa cũng như trách nhiệm của người đứng đầu trong việc tổ chức hoạt động PCCC trên tàu. Đây là cơ sở pháp lý để các nhà máy đóng tàu, chủ tàu, thuyền trưởng, thuyền viên áp dụng và tuân thủ trong việc PCCC trên tàu, tàu khi thết kế đến khi vận hành, sử dụng tàu.

Tuy vậy, vấn đề chính yếu vẫn là ở con người. Việc PCCC ngoài việc tuân thủ các quy định thiết kế, trang bị, vận hành hệ thống, các quy định an toàn,… thì vai trò chính vẫn là ý thức và tính chuyên nghiệp trong PCCC của các thành viên trên tàu. Người xưa thường nói Phòng hơn Chữa, do vậy, Phòng cháy luôn cần đặt lên hàng đầu và việc Chữa cháy cũng cần khẩn trương, kịp thời. Một con tàu trên biển không đơn thuần mang giá trị tài sản lớn mà đó là tính mạng của hàng chục, hàng trăm con người. Đảm bảo PCCC tàu thủy là đảm bảo về tính mạng, tài sản chung cho cả chủ tàu lẫn thuyền viên, do vậy cũng như việc PCCC ở các chung cư, nhà ở, kho tàng bến bãi, ô tô, việc PCCC trên tàu thủy cần được quan tâm, chú trọng, không được sơ sài, chủ quan.

Nguyên Phong